مجموعه 'پژواک‌ها' سفری است به اعماق روح در فضایی ساکت و بی‌پایان. با ترک دوربین دیجیتال و روی آوردن به عکاسی آنالوگ، تلاش کردم تا صداهای خاموش درون را به تصویر بکشم. دانه‌های درشت فیلم نگاتیو، همچون پژواک‌هایی از احساسات، از عمق وجود برمی‌خیزند.

کویر سمنان، با سکوت همیشگی‌اش، بستر مناسبی برای این کاوش درونی بود. در این فضا، صداهای درونی با شدت بیشتری شنیده می‌شوند. این مجموعه، روایتی است از تنهایی، جستجوی هویت و تأثیر محیط بر روح انسان؛ مضامینی که همواره در آثارم به چشم می‌خورد.

در 'پژواک‌ها'، من به دنبال ثبت لحظاتی هستم که در آن‌ها فرد، در مواجهه با وسعت بی‌کران هستی، احساس کوچکی و گم‌شدگی می‌کند. سایه‌های بلند و فضاهای خالی، نماد این احساس تنهایی هستند. با این حال، در دل این سکوت، امید به یافتن هویت واقعی نیز نهفته است.

این مجموعه، دعوتی است به درون‌نگری و تأمل بر تجربیات شخصی. امیدوارم بینندگان با تماشای این تصاویر، به صداهای درون خود گوش فرا دهند و ارتباط عمیق‌تری با خود و دنیای اطرافشان برقرار کنند.


فیلم: اورینتال سیاه و سفید (پن 100 و 400)

کاغذ چاپ شده: کاغذهای ایلفورد و آکسان 12×16

ساری، شهری با ریتمی زنده و زمینی حاصلخیز، زادگاه و محل زندگی من است؛ جایی که کوچه‌ها و بازارهای پرجنب‌وجوشش خاطرات بی‌شماری از کودکی‌ام را در خود جای داده‌اند. مجموعه «پژواک‌ها؛ شب‌های ساری» از همین پیوند عمیق با زادگاهم شکل گرفته است؛ مجموعه‌ای که تقاطع میان نوستالژی شخصی و تنهایی جهانی در زندگی شهری را به تصویر می‌کشد.

این تصاویر در طول سالی چالش‌برانگیز و سرشار از لحظات تلخ و شیرین ثبت شدند. شب‌هایی که با دوچرخه‌ی برادر بزرگ‌ترم در خیابان‌های شهر بی‌هدف رکاب می‌زدم، بازتابی از روزهایی بودند که با تنهایی و تأمل سپری می‌شدند. این مجموعه، ریشه در رویکرد هنری من دارد که همواره در تلاش برای کشف رابطه‌ی پیچیده‌ی میان فرد و دنیای مدرن است. در این سری، به بررسی موضوعاتی چون هویت، بیگانگی و تأثیر احساسی محیط‌های شهری پرداخته‌ام.

با الهام از تأملات درونی‌ام، تصمیم گرفتم احساساتم را با استفاده از فیلم نگاتیو رنگی ثبت کنم. گرین‌های فیلم، خطوط و نواقص ظریف آن، و رنگ‌های منحصربه‌فردش عمق و حسی خام به تصاویر بخشیدند. این جزئیات، بازتابی از نقص‌ها و زیبایی‌های تجربه‌ی انسانی هستند و احساسی اصیل و صادقانه به کارهایم اضافه می‌کنند.

عناصر تکرارشونده در این مجموعه عبارت‌اند از:

سایه‌ها و فضاهای خالی: این تصاویر نمادی از تنهایی و گمنامی هستند که در میان شلوغی محیط شهری تجربه می‌شود، در تضادی زیبا با جنب‌وجوش خیابان‌های ساری.

تضاد نور و سایه: این تضادها، تنش احساسی ناشی از جستجوی هویت شخصی در میان انتظارات اجتماعی و فرهنگی را به تصویر می‌کشند.

نگاه نوستالژیک: با الهام از خاطراتم، جستجویی برای هویت شخصی و ارتباط آن با روح بی‌زمان شب‌های ساری را دنبال کرده‌ام.

در جوهره‌ی خود، «پژواک‌ها؛ شب‌های ساری» بازتابی از نگرش هنری من است: استفاده از عکاسی به‌عنوان ابزاری برای کشف ظرایف تجربه‌ی انسانی در دنیای مدرن. با بررسی تناقضات موجود در زندگی معاصر—لحظات تنهایی عمیق در میان یک شهر پرجنب‌وجوش—این تصاویر از مخاطب دعوت می‌کنند که به تجربه‌های خود از تعلق، خاطرات و هویت تأمل کند.

از طریق این مجموعه، تلاش می‌کنم پلی میان احساسات شخصی و تأثیرات جهانی ایجاد کنم؛ فضایی برای اندیشیدن، در میان پژواک‌های شب‌های ساری.

زمستان 1401
دوربین: کانن F۱

فیلم نگاتیو: Kodak Colorplus ۲۰۰

چند حق انتخاب دارم؛ کدام مسیر دوست داشتنی تر است؟ بر اثر اتفاق در مقابل چیز هایی قرار میگیرم که به نظرم جالبند. برای من یک سوژه ی جذاب با جذابیت رنگ یک منظره فرقی ندارد. صرفا از آنها عکس میگیرم. گاهی اوقات که از مسیر های تکراری خسته میشوم، به قصد اكتشاف از کوچه پس کوچه های جدیدی سر در میاورم. در این مواقع که تقریبا غریبه ام مثل یک توریست دوربین به دست از چیز های جالب جدیدی که میبینم عکس میگیرم.

در این پروژه که از مجوعه عکس "WALKING THE HIGH LINE" از جوئل استرنفیلد تاثیر گرفتم، سعی کردم تا مناظری شهری با حال و هوای آخر الزمانی را به تصویر بکشم.

قدم زدن در خیابان‌های آفتاب‌زده سمنان را تصور کنید. ناگهان، لکه‌ای از رنگ توجه شما را جلب می‌کند: یک قالیچه ایرانی که بر روی دیوار آجری یا یا از پنجره ی ساختمانی آویزان شده است. این فقط یک فرش در حال خشک شدن نیست، بلکه سرآغازی است از یک گفتگو و بیانیه‌ای جسورانه از برخورد سنت با زندگی مدرن. 
در "میراث معلق" به موضوعاتی چون هویت و تعلق خاطر میپردازم.

این مجموعه با نام اولیه "سعدی تا امام رضا" که درواقع یکی از پروژه های درسی من در مقطع کارشناسی بود که با راهنمایی استاد شعبانی برای واحد عکاسی مستند به ثبت رسید.
در این پروژه هر کدام از دانشجو ها باید نسبت به موضوعی که توسط استاد مطرح کرده بود رویکرد منحصر به فرد خودشان را انتخاب و در این مسیر، میان دو میدان اصلی شهر سمنان، یعنی میدان سعدی و میدان امام رضا شروع به عکاسی میکردند.

رویکرد عکاسی من به این صورت بود که به هنگام طلوع خورشید و در لحظات آرام قبل از بیدار شدن شهر به گرفتن پرتره هایی محیطی از معدود افراد حاضر در خیابان بپردازم. 
به هنگام عکاسی با این روش پیش میرفتم که با درگیر شدن با هر موضوع در سطح شخصی، سوالی را مطرح کنم و از واکنش های بدون آنی سوژه ها تصویری ثبت کنم...
"آیا از زندگی خود راضی هستید؟"  

این مجموعه که از اولین تجربه های جدی عکاسی ام محسوب میشد، فراتر از صرفا یک پروژه ی درسی، برای من تمرینی جهت بیشتر نزدیک شدن با سوژه ها و فعالانه تر عکاسی کردن بود.
نشائت گرفته از علاقه مندی ام نسبت به عکاسی کاندید و خیابانی و ثبت برخوردهای صادقانه. هر پرتره داستانی را زمزمه می کند، و بینندگان را دعوت می کند تا به پیچیدگی های زندگی در یک منظره شهری پویا فکر کنند.

در دوران اوج همه گیری ویروس کرونا، زمانی که گزارش های خبری تصویر کاملی از انزوا و مبارزه ترسیم کردند، تصمیم گرفتم یک قدم به آن نزدیک تر شوم. این گزارش تصویری که در بیمارستان امام خمینی (ره)ساری به ثبت رسیده است، به فداکاری تزلزل ناپذیر کادر درمان این بیمارستان می پردازد؛ زنانی که چالش دوگانه رعایت حجاب اسلامی را در محدوده تجهیزات حفاظتی خفه کننده و فشار کاری بی وقفه هدایت می کنند. این مجموعه نبرد روزانه آن ها با یک دشمن نامرئی را مستند می کند و نه تنها تلاش های خستگی ناپذیر آن ها، بلکه تاب آوری عمیقی که کارکنان مراقبت های بهداشتی در سراسر جهان در طول این بحران بی سابقه به نمایش گذاشته اند را به نمایش می گذارد.

این پروژه دریچه‌ای به روح شهرم ساری است که با نگاه‌های گذرا و برخوردهای صادقانه به ثبت رسیده است. الهام گرفته از زیبایی درون گرا و جلوه‌های بصری پویا عکاسان خیابانی ژاپنی مانند تاتسو سوزوکی و تاکوما ناکاهیرا. 

مفهوم این مجموعه نیز از عکاس آمریکایی، رابرت فرانک الهام گرفته شده است. مضمون آثار او شامل انزوا و گسستگی در جامعه آمریکا است که افراد جدا شده از طبقه، نژاد یا فرهنگ را در لحظات آسیب‌پذیر یا کسل کننده به تصویر می‌کشد. من نیز با الهام از آثار او موضوعات انزوا، مشاهده شهری و جستجوی هویت فردی را در مجموعه خود بررسی کردم. 

من هنگام گرفتن عکس از این پروژه از ۲ رویکرد فنی استفاده کردم: 

ثبت کاندید: من با ورود به بافت شهر، از تکنیک‌های فلاش سریع و پنینگ برای متوقف کردن لحظات قبل از اینکه سوژه‌ها کاملا از حضور من آگاه شوند، استفاده کردم. این رویکرد منجر به صداقت خام در حالات و حالت‌های چهره شد، که تضاد کاملی با پرتره‌های صحنه‌ای داشت. 

داستان سرایی بصری: من تحت تاثیر حالت ناراحت‌کننده همه گیر، عدم تقارن ترکیب بندی، کنتراست بالا، و تاری حرکتی را پذیرفتم. این عناصر حس بی‌قراری وعدم اطمینان را برمی انگیختند و فضای جهانی را منعکس می‌کردند در حالی که دسیسه‌های بصری را اضافه می‌کردند. 

این پروژه علاوه بر کاوش‌های فنی، پنجره‌ای به روح جامعه من بود. مشاهده افراد ناآگاه، جنبه‌هایی از شخصیت و حالات آن‌ها را آشکار کرد که به ندرت در عکس‌های ژستی دیده می‌شوند. درک من از آسیب‌پذیری‌ها و احساسات ناگفته آن‌ها عمیق‌تر شد و ارتباط قوی‌تری با فرشینه شهرم ایجاد کرد. 

با نگاهی به گذشته، به دنبال کشف روایت‌های ناگفته از طریق نشانه‌های غیرکلامی بودم. جنسیت، سن و طبقه اجتماعی داستان‌ها را از طریق زبان بدن، حالات چهره، لباس و اشیا روزمره زمزمه می‌کردند. این پروژه به یک قوم نگاری بصری تبدیل شد و نگاهی اجمالی به چشم‌انداز متنوع ساکنان ساری انداخت.

این مجموعه مستند روایت تلخ و شیرین تعطیلات خانواده های ایرانی در شهر ساری را به تصویر می کشد. داستان افرادی که به هدف اوقات فراغت، به دنبال راه گریزی از پیچیدگی های شهری، آخر هفته ی خود را در سواحل دریای خزر به سر میبرند. به همراه سبدهای پیک نیک و قلب هایی امیدوار، آرزوی ارتباط با طبیعت و یکدیگر را در سر میپرورانند. با این حال، میل آنها به آرامش با جمعیت انبوه و فضای نازیبای ساحل در تضاد است.

با وجود تلاش آنها برای یافتن تنهایی، ریتم زندگی شهری در ساحل طنین انداز می شود. خنده کودکان با بوق ماشین ترکیب می شود، شن های ساحل با پلاستیک های زباله همراه بوده و نگاه همیشه حاضر ساختمان های ویلایی اطراف، بازگشت این افراد را به محیط زندگیشان در شهر یادآور می شود. 
این پروژه به بررسی این پارادوکس می پردازد - مسئله ی گریزناپذیری.

این مجموعه عکس با الهام از کتاب "مرد جمعیت" اثر ادگار آلن پو خلق شده است که به بیگانگی شهری و طبیعت معمایی انسان ها می پردازد. این کتاب به بررسی ایده "فلور" می پردازد. فلانور واژه ای فرانسوی است که توسط بودلر به معنای "پرسه زن" یا "ولگرد" به کار می رود. یک ناظر شهری که با هدف درک زندگی مدرن به گشت و گذار در شهر میپیردازد. 

از دید من هر کسی میتواند "فلانور" طلقی شود؛ رهگذری که در خیابان مشغول قدم زدن است، عکاس کنجکاوی که به هنگام پرسه زدن او را میبیند، و حتی ببیننده ی تصاویر همین مجموعه!

عکاس که در همه‌جا حاضر است، و نگاهی از سر کنجکاوی، فاصله، و حرفه‌ای‌گری به واقعیت‌های دیگر مردمان دارد، به گونه‌ای عمل می‌کند که گویی فعالیت او علائق طبقاتی را پشت سر می‌گذارد، و از منظری جهان‌شمول به مسائل می‌نگرد. در حقیقت عکاسی نخستین‌بار به عنوان امتداد چشمِ فلانورها یا پرسه‌گردهای طبقه‌ی متوسط، که بودلر با دقت تمام نوع حساسیت‌شان را ترسیم کرده است، جایگاه خاص خویش را پیدا می‌کند. فردِ عکاس نسخه‌ی مسلح عابر تنهایی است که به نحوی نامحسوس در این جهنم شهری حضور پیدا می‌کند، همه‌جا را زیرپا می‌گذارد، و آن را شناسایی می‌کند؛ پیاده‌ی چشم‌چرانی که شهر را به مثابه‌ی چشم‌اندازی از دیدنی‌های شهوت‌انگیز افراطی کشف می‌کند. فلانور که خبره‌ی لذات تماشاگری و استاد همدلی است، جهان را «تماشایی» می‌بیند.

در دنیای مدرن، کم‌خوابی به یک بیماری فراگیر تبدیل شده است که ریشه‌های آن به انقلاب صنعتی و گسترش استفاده از برق برمی‌گردد. پیشرفت فناوری و درخشش مداوم صفحه‌های نمایش دستگاه‌های مختلف، از مانیتورها و تلویزیون‌ها گرفته تا لپ‌تاپ‌ها و گوشی‌های موبایل، به‌طور چشمگیری بر الگوی خواب ما تأثیر گذاشته و به معضلی اجتماعی تبدیل شده است.

در این مجموعه سعی کردم تا با پرداختن به مسئله ی بیخوابی به عنوان اتفاقی معاصر، به ریشه های منحصر به فرد آن در جامعه ی خودم بپردازم تا با استفاده از زبانی جهانی، مسائل موجود در جامعه و هم نسلیان خودم را بازگو کنم.

مجموعه عکس‌های

محمدرضا اصفهانی

مجموعه‌ها